مقدمه:
ضرورت مشاركت كاركنان در سازمان‌هاي امروزي مانند هواي تنفسي براي يك موجود زنده است. نيروي انساني به لحاظ برخورداري از قدرت انديشه، خلاقيت و نوآوري بزرگترين دارايي هر سازمان محسوب مي‌شود، چرا كه هر گونه بهبود و پيشرفت در سيستم هاي فني و سازماني توسط نيروي انساني صورت مي‌گيرد، توان فكري و انديشه‌هاي كاركنان در سازمان به عنوان سرمايه بالقوه و نهفته ميباشد. هر سازمان و مديريتي بتواند از اين سرمايه‌ها بيشترين استفاده را بكند، به همان اندازه امكان رشد و توسعه ميسر خواهد شد. هر چه قدر از انديشه و فكر بيشتر استفاده شود، به همان اندازه توانايي فرد بهبود مييابد. از طرف ديگر مشاركت يكي از نيازهاي مؤكد انسان به شمار ميرود كه ريشه در فطرت بشري دارد. افرادي كه در فعاليت هاي دستگاه اجرايي شركت مي‌نمايند و از انديشه و فكر خلاق استفاده مي‌كنند، علاوه بر پيشرفت دستگاه در تعالي خويش نيز گام برداشته‌اند. براي بهبود بهرهوري از ساز و كارهاي مختلف استفاده مي‌كنند. يكي از روشهاي مديريتي، بهرهگيري از تكنيك‌هاي مختلف مديريت مشاركتي است. مشاركت راهكاري است كه به كاركنان امكان مي‌دهد به جاي اينكه هميشه مديريت و رهبري شوند، از توانايي‌هاي خود بهره گيرند، فكر كنند و قوه خلاقيت خود را به كار اندازند و در تصميم‌گيريها مشاركت و دخالت داشته باشند. مشاركت فرآيندي است كه طي آن كاركنان يك سازمان به طور داوطلبانه در تصميم‌گيريهاي دستگاه خود همكاري نمايند، به شرطي كه توان و انگيزه مناسب براي همكاري مؤثر را داشته باشند.
كاركنان با انگيزه، توانايي‌هاي بيشتري داشته و مي‌توانند در سازمان خلاقيت و نوآوري را افزايش دهند، بزرگترين پشتوانه جهت اعمال مديريت مشاركتي، ايمان، اعتقاد و تعهد مديران سازمانها به نظام مدیریت مشارکتی است، تا زماني كه مديريت سازمان اعتقاد به مشاركت كاركنان نداشته باشد. مديريت مشاركتي تحقق پيدا نخواهد كرد.
روشهاي متفاوتي براي تحقق مديريت مشاركتي وجود دارد كه عمدهترين شيوه براي مشاركت كاركنان، استقرار نظام پذيرش و بررسي پيشنهادها در يك دستگاه اجرايي ميباشد.
نظام پذيرش و بررسی پيشنهادها، روشي است كه ميتوان از فكر و انديشه كاركنان براي مسئله‌يابي، چاره‌جويي و حل مسائل و مشكلات سازماني بهره جست. بر اساس این نظام، كليه كاركنان از عالي‌ترين رده سازماني تا پايين‌ترين سطح آن مي‌توانند پيشنهادها، ايده‌ها، ابتكارات و نظرات خود را براي رفع نارسايي‌هاي موجود در روند كاري و يا بهبود روشهاي انجام كار و يا افزايش كيفيت توليد ارائه دهند. البته نظام پذيرش و بررسی پيشنهادها فقط شامل بيان مشكل نيست، بلكه ارائه‌ي راه حل عملي و مؤثر نيز جزئي از آن است.
از اين طريق كاركنان مي‌توانند به همه فعاليت‌هاي سازمان بپردازند و پيشنهادهاي اصلاحي خود را بر اساس فرآيندي مشخص تدوين و ارائه نمايند. استقرار این نظام در دستگاههای اجرايی توجه و حساسيت كاركنان را به فرآيندهاي كار بيشتر كرده و باعث مشاركت بيشتر آنان در دستگاه مي‌شود و با افزايش مشاركت، خلاقيت و روحيه كاركنان، راهكارهاي علمي براي حل مسائل و مشكلات دستگاه اجرايي پديد مي‌آورد.
جایگاه سازمان جهاددانشگاهی تهران به عنوان متولی نظام پیشنهادها در کشور:
در این راستا و براي تحقق اهداف و سياست‌هاي کلان کشور در حوزه نظام پیشنهادها، موضوع ماده 26 سیاست های کلی نظام اداری و اجرایی شدن ماده (20) قانون مدیریت خدمات کشوری و به منظور بهرهگیری از ظرفیتها و تجارب سازمان جهاد دانشگاهی تهران در زمینه امور اجرایی نظام پیشنهادها، توسعه و بهبود خدمات مربوط و فراهم نمودن زمینه برای ایجاد یک نظام کارآمد در سطح کشور، دبیرخانه ملی نظام پیشنهادها به شرح زیر تشکیل و ساماندهی شد:
هیئت وزیران در جلسه مورخ 1391/9/29 بنا به پیشنهاد و تایید رئیس جمهور، وزرا و معاونین رئیس جمهور به استناد اصول یکصد و بیست و ششم، یکصدوبیست و هفتم و یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به استناد مواد (181) و (186) و بند (ه) ماده (224) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بند (112) قانون بودجه سال 1391 کل کشور تصویب نمود:
در اجرای «آییننامه اجرایی ماده (20) قانون مدیریت خدمات کشوری» موضوع مصوبه شماره 4221/44196 مورخ 1389/1/14 و به منظور بهرهگیری از ظرفیتها و تجارب سازمان جهاددانشگاهی تهران در زمینه امور اجرایی نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها، توسعه و بهبود خدمات مربوط و فراهم نمودن زمینه برای ایجاد یک نظام کارآمد در سطح کشور دبیرخانه ملی نظام پیشنهادها تشکیل و ساماندهی می‌شود.
مزایای به‌کارگیری نظام پیشنهادها برای سازمان:
الف) مزایای نظام پیشنهادها برای مدیران:
به‌کارگیری نظامی که منشأ صرفه‌جویی اقتصادی، ارتقای بهره‌وری، حذف اتلاف‌ها، کاهش هزینه‌های اضافی و در نهایت سودآوری در سازمان باشد، بی‌شک مطلوب سهامداران و مدیران سازمان خواهد بود. این نظام علاوه بر مزایایی که ذکر شد موجب ارتقای روحیه‌ی کاری کارکنان و بهبود فرهنگ می‌شود.
ب) مزایای نظام پیشنهادها برای کارکنان:
- وجود نظام پیشنهادها برای کارکنان نه‌تنها ضرری ندارد بلکه منشأ مزایای متعددی است این نظام امکانات متعددی برای کارکنان فراهم می‌کند
- در قالب این نظام ایده و پیشنهاددهنده به نام وی در سیستم ثبت می‌شود بنابراین امکان دزدیدن ایده و طرح در جلسات توسط دیگران که عامل دلسردی کارکنان است حذف خواهد شد.
- براساس استانداردهای نظام پیشنهادها؛ نتیجه بررسی پیشنهاد ظرف مهلت زمانی مقرر در آییننامه نظام پیشنهادها که اغلب کمتر از یک ماه است توسط مراجع مربوطه (و نه افراد نامربوط) تعیین و به فرد اعلام می‌شود.
- براساس استانداردهای مذکور اگر پیشنهاد غیرقابل اجرا باشد، ذکر دلایل منطقی و مستدل و به صورت مؤدبانه توسط بررسی‌کننده تعیین و در واقع اجرای پیشنهاد برنامه‌ریزی و ارجاع می‌شود. براساس معیارهای مندرج در آئین‌نامه که برای تمام پیشنهادها به‌طور یکسان اعمال می‌شود، امتیاز و ارزش پیشنهاد تعیین‌شده و بر مبنای آن پاداش به فرد پرداخت می‌شود. بنابراین کارگران نیز امکان کسب درآمد از منشأ مشروع خلاقیت و دانش خود را خواهند داشت و مسائل و مشکلات موجود براساس ایده‌های آنها رفع می‌شوند، تا محیط کاری بهتری پدید آید، فرد نیز از اعتبار و رضایت‌مندی شغلی بیشتری نسبت به گذشته در سازمان برخوردار می‌شود. از دیگر مزایای نظام پیشنهادها برای کارکنان ارتقای توان و مهلت عارضه‌یابی، تحلیل گری و خلاقیت است. این ویژگی‌ها در زندگی فردی موجب بهبود و ارتقای کیفیت زندگی می‌شود.
- كاركنان را ترغيب می‌کند تا از دانش و آگاهي خـود در زمینه بهره‌وری در محـيط كـار استفاده كنند و آن را از قوه به فعل درآورند.
- كاركنان را وادار به تفكر می‌کند و موجب افزايش توانايي آنها در پرداختن به هر مسئله خواهد شد.
- هر فرد را در بخش سازماني خود و پيرامون فعالیت‌های جاري به تفكر وا می‌دارد و بديهي است خود آنان به نحو مطلوب‌تری نسبت به حل مشكلات اقدام می‌کنند.
- زمینه‌ساز تفكر ايجاد خودکنترلی است.
- دانسته‌های مديريت را در مورد كار و تمايلات کارکنان افزايش می‌دهد.
- مديريت به قابلیت‌های افراد پي می‌برد و آن‌هایی را كه از توانايي بالا برخوردارنـد شناسایی می‌کند.
- باعث ايجاد همدلي بين كاركنان و رده‌های مختلف سرپرستي و مديريت می‌شود.
اهداف راه اندازی دبیرخانه ملی نظام پیشنهادها:
- توسعه و ترویج فرهنگ مدیریت مشارکتی با استقرار سامانه ملی نظام پیشنهادها
- مدیریت دانش از طریق اطلاع رسانی پیشنهادها و دستاوردهای حاصل از اجرای آنها
- تبیین مبانی علمی و نظری نظام با استفاده از تجارب و آگاهی های مسئولین نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها به منظور ترویج و آموزش نظام پیشنهادها
- انتقال تجربیات بین المللی در زمینه استقرار نظام پیشنهادها و مدل های مشابه
- ایجاد رقابت سازنده میان دستگاههای اجرایی و بخش خصوصی برای استقرار و اجرای نظام پیشنهادها
- ایجاد درگاه ملی نظام پیشنهادها
- شناسایی و معرفی الگوهای موفق در نظام پیشنهادها از طریق برگزاری جشنواره ملی
فعاليت های دبیرخانه ملی نظام پیشنهادها:
- برگزاری همایش و جشنواره ملی
- برگزاری کارگاههای آموزشی
- برگزاری نشست های تخصصی
- انتشار و توزیع نشریات، کتب و بولتنهای ترویجی
- اجرای پروژه های طراحی و استقرار نظام پیشنهادها
- اجرای پروژه های عارضه یابی نظام پیشنهادها
- اجرای پروژه های بهبود نظام پیشنهادها
ضرورت برگزاری جشنواره:
- آسیب شناسی همایش های برگزارشده
- راه اندازی جشنواره نظام پیشنهادها
- بستری نو برای توسعه نظام پیشنهادها
- ایجاد انگیزه و تقویت باور مدیران در سطح ملی
مخاطبین و مشتریان همایش و جشنواره:
|
دولتی |
وزارتخانه های، سازمان ها و دستگاه های اجرایی |
|
خصوصی |
شرکت های وابسته به دولت |
|
بخش تولید |
|
|
بخش خدمات |
- روسا، وزراء، معاونين، مديران عامل سازمانها و اعضاء هئيت مديره
- معاونين سازمانها و دستگاهها
- صاحبان مشاغل كليدي دستگاههاي برنامه ريزي و اجرائي
- كارشناسان دستگاههاي برنامه ريزي و اجرايي